Cumhuriyet’in İlk Yılı Sergisi

29 Ekim 1923’te ilan edilen ve yüzüncü yaşına girecek olan Cumhuriyetimizin en yoğun yılı kuşkusuz ilk yılı. Yapı Kredi Kültür Sanat’ “Cumhuriyetin İlk Yılı” sergisiyle ziyaretçilerini ağırlıyor. Cumhuriyetin 100. Yıl kutlamaları çerçevesinde bir kitap ve sergi olarak hazırlanan projede, 29 Ekim 1923’ten 29 Ekim 1924’e kadar Türkiye’de yaşanan gündelik hayata dair olaylar, kronolojik olarak işleniyor. Spor ve dans müsabakaları, kültür sanat hayatından haberler, karikatürler ve belgesel filmlerle desteklenen sergi, ziyaretçilerine o dönemin atmosferini yaşatmayı hedefliyor.

Söz konusu atmosfer ekonomik, sosyolojik ve kültürel boyutta pek çok gerçekliği bir arada barındırıyor. Yıllarca süren savaşlardan, salgın hastalıklardan, geçim sıkıntısından yorgun düşmüş bir halk… Siyasi tartışmalar, ekonomik sorunlar, nüfus mübadelesi, idari yapıdan eğitime, yargı sisteminden belediyelere kadar her alanda yapılan yenilikler, Anayasa’nın kabulü, halifeliğin kaldırılması, laiklik yönünde yapılan köklü değişimler ve ülkenin yeniden inşa edilmesi… Tüm bunlar olurken bir yandan da günlük yaşam yeni kitapların yayımlanması, sinemalarda gösterilen filmler, tiyatro oyunları, konserler ve spor karşılaşmalarıyla devam ediyor.

Bütün zorluklara karşın umut hep var; bayramlar da kutlanır, Hıdırellez’de mesire alanlarına da gidilir, balo salonlarında dans da edilir. Cumhuriyet’in ilk yılında, muhalif seslerin yanı sıra, Meclis’te mebusların, Gazi Paşa’yı karşılayan halkın, grevlerde işçilerin, genel afla salınan mahkûmların, valiliğe şikâyete giden kadın ve çocukların, kısaca her kesimden halkın ortak sloganı şudur: “Yaşasın Cumhuriyet!”

Bu görkemli dönemin belli başlı siyasi ve ekonomik gelişmelerinin yanı sıra bütün bu ayrıntılarını da okura yansıtmayı amaçlayan “Cumhuriyet’in İlk Yılı”, aynı isimli kitaptan yola çıkılarak hazırlandı. O yıllarda çıkan gazete ve dergilerin titiz bir taraması yapılarak Banu İşlet, Binnur Mörel Büyükertan ve Eser Demirkan tarafından hazırlanan “Cumhuriyet’in İlk Yılı” kitabında Cumhuriyet’in kurulduğu yıl yaşanan olaylar sıralanıyor.

“Cumhuriyet’in İlk Yılı” sergisinin merkezinde ise Cumhuriyet’in ilanı ve ilk yılı kutlamaları, Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin kazanıldığı Dumlupınar’da 30 Ağustos 1924’te yapılan büyük tören ve 5-6 Ekim 1924’te İstanbul’un Kurtuluşu’nun ilk yıl kutlamaları yer alıyor.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yılını gazete ve dergi sayfalarında yer alan ilginç olayların görsel belgeleriyle izleyicisine yeniden yaşatmayı hedefleyen sergi, günlük hayatın eğlenceli ve renkli enstantaneleri kültür sanat, spor ve eğlence alanlarından seçilen fotoğraflar, karikatürler, reklam ve belgesel filmlerden kesitlerle sunuyor. Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın yaptığı yurt gezileri ile ülkenin yeniden inşası için başlatılan hamleler de bu ilk yılın anlatısı içinde yer alıyor.

Küratörlüğünü Cengiz Kahraman’ın, sergileme tasarımını ve küratöryal iş birliğini Yeşim Demir Pröhl’ün yaptığı “Cumhuriyet’in İlk Yılı” sergisi, 3 Eylül 2023’e kadar İstanbul Beyoğlu’nda Yapı Kredi Kültür Sanat’ta görülebilir.